نامهای باستانی وگوناگون آن مانند واتفر، بادهنج، باتخان، خیشود،خویش خوان ،خیشور، ماسوره و هواکپ بر می آید که پدیده ای بس کهن است.
¨ هنگامی که درمنطقه باد مطلوب،باد غالب است از بادگیرهای بلند و 4 طرفه استفاده میشود.وقتی بادهای پرگردوخاک کویری را شاهد هستیم بادگیر خوب کار نمی کند و در عوض مکشهایی که به جای بادگیر پیش بینی شده هوای سردابها را خنک می کند . ¨ جریان هوا در خانه بدین صورت است که دهانه سرداب زیر ایوان ساخته می شود و مختصر جریان هوا در حیاط از راه دهانه سرداب به سرداب،و به وسیله دو یا یک مکش به بالا کشیده میشود. ¨ بادگیر در خانه معمولا در محلی قرار میگیرد که با توجه به وسعت خانه و تعداد ان ،قسمت تابستان نشین را خنک کند. اتاقی را که بیشتر در تابستان مورد استفاده قرار میگرفته را بادگیر میگذاشتند. ¨ یک حالت قرار گرفتن بادگیر درست در محور اتاق پنج دری وسط یا در دو طرف ان و یا در محور تالار بوده که معمولا به سرداب زیر نیز راه داشته است. ¨ در شهرهایی که باد مطلوب جهت مشخصی دارد به بادگیر یک طرفه برخورد می کنیم ،در این گونه مناطق بیشتر ایوانها و بادگیرها به علت باد مطلوب ساخته شده و شهر جهت محسوسی به خود میگیرد. در برابر بادهای طوفانی که بر پشت بادگیرها می وزد، این بادگیرها کار مکش را انجام داده و هوای داخل را بیرون میکشند..